Arrestatie

Op carnavalsmaandag (11 februari) ben ik samen met 3 collega’s van FAPAD gearresteerd. Een aparte ervaring, moet ik zeggen. Hier lees je het hoe & wat! Voor de zappcultuur mensen: ik heb het spannende verhaal over onze arrestatie vooraan gezet. Voor de pensionado’s en andere mensen met zeeën van tijd, hierna volgt wat achtergrond waarom we opgepakt zijn.

Carnavals maandag
Terwijl er in het Kielegat flink de polonaise werd gelopen, ging ik met mijn baas Jonathan en collega David, de nieuwe bulletins van de Black Monday Movement (beweging die corruptieschandalen aan de kaak stelt) uitdelen. Toen we de bulletins gingen ophalen bij de coordinator van de Movement in Lira werden op de stoep gearresteerd. Er waren wel zo’n 40 agenten met wapens (maar dat is heel normaal hier) om ons naar het politiebureau, een paar meter verderop, te escorteren. Er was één commandant die de leiding had, maar deze man was erg nerveus. De rest van de politieagenten probeerden hem te volgen.........het was erg chaotisch en stuntelig . Aangekomen bij het politiebureau hebben zo’n 7 agenten mijn baas, Jonathan, in een auto geduwd waarbij hij ook nog wat klappen om z’n oren kreeg van de commandant. Jonathan eiste dat hij zijn advocaat mocht bellen, maar zijn telefoon werd afgepakt. De auto reed weg inclusief de commandant en andere politie bobo’s om vervolgens heel de dag te verdwijnen.

Wij moesten vervolgens naar binnen het politiebureau in waar we van elkaar werden gescheiden. Ik werd ondervraagd door een zeer aardige politieagent die deed alof hij Beatrix ontving. Niet veel later stond ik weer buiten en moest ik kopieen van mijn paspoort en werkvisum gaan regelen.

Mijn andere collega David moest een verklaring afleggen en is de rest van de dag in de cel gezet. Dit is een erg klein hokje waar al 25 andere mannen zaten. Snikheet was het. Niet echt comfortabel dus.

Omdat ik zo snel buiten stond kon ik onze advocaten en de voorzitter van FAPAD inschakelen. De rest van de dag hebben we naar Jonathan gezocht op verschillende politieafdelingen....geen spoor. Vervolgens hebben we een persconferentie gehouden i.s.m. verschillende radiostations en zijn donoren van FAPAD en gelieerde ambassades gebeld. Zo is er vanuit verschillende hoeken naar het politiebureau gebeld en kwamen er ook advocaten over uit Kampala. Hier schrok de politie wel van.

Aan het einde van de dag, om 17:00, werd Jonathan weer bij de centrale politiepost gebracht. Hij had in een cel gezeten op een nieuwe politiepost, die nog vrij onbekend is. Ook David is vervolgens weer vrij gelaten. De volgende dag moesten we ons alle drie weer melden. Ik moest alsnog een verklaring afleggen en ook voor mij moest er borg formulier getekend worden. We hebben nu meldingsplicht en als we niet komen opdagen moet er €1.700,- p.p betaald worden. Mocht je verhinderd zijn dan moet je dat melden en moet de advocate van FAPAD zich in onze naam melden.

Stukje achtergrond
In oktober 2012 is een groot corruptieschandaal aan het licht gekomen waarbij de Oegandese overheid geld voor ontwikkelingssamenwerking (12 miljoen euro) heeft verduisterd. Het ging hierbij om geld van de Ierse, Zweedse, Noorse en Deense overheid wat bedoeld was voor de opbouw van het noorden van Oeganda, dat getroffen is geweest door de 20 jaar durende (LRA) oorlog. Het gaat hierbij dus om geld van een buitenlandse overheid direct naar de Oegandese overheid.

Als protest tegen dit schandaal hebben de lokale Oegandese Non-Gouvernementele Organisaties (NGO’s) een beweging opgericht: the Black Monday Movement. Op maandag 12 november hebben organisaties in Kampala en Lira een soort rouwdag gehouden. Rouwen omdat de Oegandese bevolking opgescheept zit met zo’n regering en omdat het imago van ontwikkelingssamenwerking in Oeganda op deze manier geschaad is en dat terwijl er lokale NGO’s die wel normaal met ontwikkelingsgeld om gaan. Vooral hier in Lira is de Movement actief omdat wij in het Noorden zitten (waarvoor die 12 miljoen bedoeld was). FAPAD is een voortrekker hier in Lira wat betreft de Black Monday Movement, ook omdat we werken op dit onderwerp ‘good governance’ (bestrijden van bad governance).

Op deze rouwdag was iedereen verkleed in het zwart en het kantoor was gewikkeld in een zwart doek, waarop de lokale bevolking boodschappen kond schrijven. Sindsdien dragen we nu elke maandag zwarte kleren en één keer in de maand komt er een Black Monday Movement Bulletin uit waarin de bevolking op de hoogte wordt gehouden van de corruptieschandalen van de overheid. Deze staan overigens ook in de gewone kranten.

Hier komt nog eens bij dat ruim een half jaar voordat dit schandaal naar buiten is gekomen, FAPAD een voorstel heeft geschreven voor een project van de Europese Unie. Dit project loopt echter via deze beruchte corrupte ministerpost. Bij het schrijven van dit voorstel, was er nog niets over dit corruptieschadaal bekend. Het projectvoorstel van 500.000 euro is uiteindelijk bijna een jaar later goed gekeurd, maar nu is de hele situatie veranderd en in deze context hebben we het project geweigerd. Dit wordt echter door de zittende regering (vooral de president himself) niet gewaardeerd, omdat hij momenteel erg veel kiezers verliest. Hij wilt graag claimen dat hij wel degelijk investeerd in het noorden (iets wat hij nog nooit heeft gedaan). Sterker nog, die langdurige oorlog met de LRA kwam hem wel goed uit.

Waarom gearresteerd?
Achteraf gezien had de arrestatie twee redenen.
1. Het parlementslid van Noord-Oeganda wilde niet dat het bulletin werd verspreid aagezien hier de brief in stond waarom FAPAD het project heeft geweigerd. Deze mevrouw in kwestie schaamt zich voor deze affaire.
2. Een persoonlijke aanval op Jonathan, die vaker misstanden van de overheid aan de kaak stelt. Hij wordt gezien als een luis in de pels, maar doet wettelijk niets verkeerd. Men probeert hem al maanden te ‘framen’ waar hij niet intrapt (he knows the tricks) en ze hebben de distributie van de bulletins als reden gebruikt om hem/ons op te pakken.
De opdracht voor het arrest kwam vanuit de regering (de president, het parlementslid van het noorden en friends).

Ze hebben geprobeerd om ons een echte claim aan de broek te smeren. Bij mij bijvoorbeeld, het werken zonder legale vergunning (wat niet het geval is). Maar het is ze niet gelukt. Nu is de aanklacht: het bezit van verboden publicaties. Dit is niet eens verboden!! Er is geen wet in Oeganda die dit verbied, maar blijkbaar kun je opgepakt worden voor een claim die niet bestaat en dan is het aan de officier van justitie om te bepalen of er een zaak komt. Via ons eige netwerk wete we dat de rechter naar onze zaak heeft gekeken, maar dat er niks van te maken valt. De politie doet nog altijd alsof de zaak in behandeling is. Voorlopig hebben we nu dus meldingsplicht.

Twee dagen na onze arrestatie zaten we om de tafel met de ambassadeur van de Europese Unie. Dit is de grootste donor van Oeganda en zit regelmatig met de president en ministers om de tafel. Wij hebben hier ons verhaal gedaan en hij zou het bij verschillende vergaderingen aankaarten. Normaal zou ik zo’n belangrijke man nooit kunnen ontmoeten, dus dat was wel interessant. Bovendien ging tijdens deze vergadering het brandalarm af (het is het hoogste gebouw van Kampala; op de 15e verdieping) dus wij al meteen grappen dat er een bom was geplaatst om Jonathan alsnog te pakken.

Een hele belevenis! Alleen die bewuste dag dat we Jonathan nergens konden vinden was erg beangstigend. Verder kunnen we er nu allemaal om lachen en is het vooral een knullige onderneming geweest van de politie in Lira. Een mening die veel politieagenten met ons delen.